Eκλογές μεταξύ Καραμανλή - Παπανδρέου

Λίγο μετά την επάνοδο του στην Ελλάδα, ο Γεώργιος Παπανδρέου ανακοινώνει την ίδρυση της Ένωσης Κέντρου. Είναι η πρώτη φορά μετά τον Ελ. Βενιζέλο που όλες οι πολιτικές δυνάμεις της χώρας είχαν συστρατευθεί με την έκδηλη θέληση να αποτελέσουν αυτόνομο κόμμα.

Η άνοδος των κεντρώων και αριστερών κομμάτων, επιφέρει την ανησυχία στα Ανάκτορα. Σε μια από τις σκληρές εκλογικές αναμετρήσεις τον Οκτώβρη του 1961, η ΕΡΕ δαπανάει για διαφήμιση 120 εκατομμύρια δραχμές.

Στην αφίσα (Εικόνα) που κυκλοφορεί η ΕΡΕ, ο Κων. Καραμανλής εντυπωσιάζει με την φωτογραφία του. Για πρώτη φορά εμφανίζεται όρθιος με το χέρι ελεύθερο να χαιρετά. Το αριστερό χέρι στη μέση, αντικατοπτρίζει τη σιγουριά του ηγέτη. Με το βλέμμα του να εμπνέει τον δέκτη αισιοδοξία και αυτοπεποίθηση. Τα πατρικά μηνύματα που μεταφέρει η φωτογραφία τονίζονται από τον τίτλο «Ο Εθνικός ηγέτης»[1]. Η φράση αυτή συνέδεσε από εκείνη την εποχή μέχρι το τέλος της ζωής του, το πρόσωπο Καραμανλής με το προσωνύμιο «εθνάρχης»[2].

Η ΕΡΕ αναδεικνύεται με συντριπτική πλειοψηφία νικητής των εκλογών. Την επόμενη μέρα ο Γ. Παπανδρέου καταγγέλλει το εκλογικό αποτέλεσμα ως προϊόν βίας και νοθείας. Η αντιπαράθεση κλιμακώνεται διαρκώς και ένα μήνα μετά η κοινοβουλευτική ομάδα της Ένωσης Κέντρου κηρύσσει «ανένδοτον αγώνα προς υπεράσπισιν και αποκατάστασιν της δημοκρατίας»[3].

Η χώρα έχει ήδη εισέλθει σε μια παρατεταμένη περίοδο πολιτικής έντασης και αστάθειας. Τα κόμματα γίνονται πλέον περισσότερο προσωποπαγή, ταυτίζοντας την εικόνα του αρχηγού με την πολιτική τοποθέτηση και το κόμμα. Έτσι οδηγούν σε εκλογές μεταξύ Καραμανλή – Παπανδρέου και όχι ΕΡΕ - ΕΚ.

Μετά τις εκλογές του 1963 ορκίζεται πρωθυπουργός ο Γ. Παπανδρέου. Ο Κων. Καραμανλής φεύγει για το Παρίσι και την αρχηγία αναλαμβάνει ο Παν. Κανελλόπουλος. Τον αμέσως επόμενο χρόνο διενεργούνται ξανά εκλογές, με την κοινή γνώμη να καταγράφει ρεύμα υπέρ της ΕΚ, και τα Ανάκτορα ολοένα ανήσυχα από την εδραίωση του Γ. Παπανδρέου.

Η ΕΡΕ στηρίζει την προεκλογική της εκστρατεία σε μια συστηματική κινδυνολογία για την οικονομία και την νομισματική σταθερότητα. Με κάθε μέσο υποστηρίζονταν ότι η οικονομία κλονίστηκε μετά τις παροχές της κυβέρνησης Παπανδρέου προς τους εργαζόμενους και τους αγρότες.

Η αφίσα (Εικόνα) που τυπώθηκε σε 3 εκατομμύρια αντίτυπα, τοιχοκολλήθηκε σε όλη την επικράτεια. Με την απεικόνιση της δραχμής και δίπλα η φράση «Αυτή η δραχμή είναι δική σου. Μην αφήσης τον Παπανδρέου να την τινάξη στον αέρα» μεταφέρει ένα κλίμα κινδυνολογίας στον ψηφοφόρο. Η αφίσα αυτή αν και απλοϊκή στην σύνθεσή της, είχε δημιουργήσει προεκλογικά αίσθηση σε ένα μέρος της κοινωνίας. Οδήγησε πολλούς σε απόσυρση των καταθέσεών τους. Οι φόβοι των απλών πολιτών για την οικονομία ανάγκασαν τον διοικητή της Τραπέζης Ελλάδος να διαβεβαιώσει ότι η οικονομική κατάσταση της χώρας είναι καλύτερη από κάθε φορά[4].

Παράλληλα η Ένωση Κέντρου προσπαθώντας να αμυνθεί, κυκλοφορεί αφίσα με ίδιο περίγραμμα και την εικόνα της δραχμής αριστερά η οποία έγραφε: «Με κυβέρνηση Ενώσεως Κέντρου η αξία της δραχμής σου θα έχει διπλάσια αξία»[5]. Η αφίσα της ΕΡΕ χαρακτηρίστηκε εγκληματική. Αφού οδήγησε την Ένωση Κέντρου να κερδίσει τις εκλογές της 16ης Φεβρουαρίου 1964 με ποσοστό 53%.

Οι εκλογές αυτές έμελλε να είναι οι τελευταίες εν καιρώ βασιλευομένης δημοκρατίας, αφού οι προγραμματισμένες εκλογές του Μαΐου 1967, δεν διεξήχθησαν λόγω της στρατιωτικού πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου.

Η συγκεκριμένη ιστορική πολιτική συγκυρία έχει δυο συνιστώσες με το σήμερα. Αφενός μιλάμε για τις πρώτες εκλογικές αναμετρήσεις μεταξύ Κ. Καραμανλή και Γ. Παπανδρέου, που κατ΄ουσία ξεκινούσαν τότε να οικοδομούν το ηγετικό τους προφίλ. Αφετέρου από πλευράς πολιτικής επικοινωνίας έχουμε την ταύτιση και τότε και τώρα στο πρόσωπο του αρχηγού του κόμματος (κάτι το οποίο διαφαίνεται και στις αφίσες των φετινών εκλογών). Παράλληλα βέβαια η κουβέντα, σχετικά με τις πολιτικές θέσεις αφορά την οικονομιά και τις δυσκολίες που επιφέρει στους πολίτες.

[1] Παπαπολύζου – Μαρτζούκου (1999), Η Ελλάδα μέσα από τη διαφήμιση, Αθήνα: Εκδόσεις Όμικρον, σελ. 104
[2] Βλέπε την εκπομπή «Η μηχανή του χρόνου» 14/10/06 και 21/10/06
[3] Ιστορικό Λεύκωμα 1961 (1997), Αθήνα: Έκδοση Εφημερίδα Καθημερινή, σελ. 54-55
[4] Ένας αιώνας εκλογές / Συστήματα – Αποτελέσματα (199), Αφιέρωμα στην Ελευθεροτυπία, σελ. 34
[5] Βλέπε εκπομπή «Η μηχανή του χρόνου» ΑLPHA, 14/10/06